UpdateBruine vlekken op het blad van de steeneik.

Geen steeneik ziektes, maar organismen

Organismen komen van nature voor op de steeneik. In normale omstandigheden vallen ze niet op en storen ze niet. Als deze organismen toch in groten getale voorkomen, zijn er meestal 2 oorzaken:

• Structureel: er is een verandering rondom de plantplaats, bv: ophoging, aanleg terras, extra concurrentie, …
• Samenloop van omstandigheden: bv: tijdstip van snoei valt samen met bepaalde weersomstandigheden, waardoor bladeren extra gevoelig zijn.

Wat galmijten, galmuggen en galwespen betreft, deze organismen tref je grotendeels aan op de zomereik (Quercus robur) en wintereik (Quercus petrea). Maar bij de steeneik komen ze in mindere mate voor en in sommige gevallen enkel als de plaagdruk rondom de boom hoog is.

Bruine vlekken, puntjes of aanslag op steeneik blad?

Dit zijn de meest voorkomende verschijnselen bij de steeneik en hun oorzaak:

• Bruine vlekken onderaan het blad van de steeneik

Onderaan het blad van de steeneik kunnen zich in sommige omstandigheden bruine vlekken vormen. Deze vlekjes worden veroorzaakt door de galmijt. Er bestaan meerdere soorten galmijten en de meest voorkomende op Quercus ilex zijn: Aceria ilicis en Aceria quercina. 

De galmijt is een microscopisch spinnetje, nauwelijks met het blote oog zichtbaar, 0,1 à 0,2 mm groot. Ze leggen eitjes onderaan in het bladmoes.

De reactie van het blad rondom de eitjes kan bij sommige soorten mooie effecten opleveren zoals rode bolletjes in bizarre vormen. Soms, maar niet altijd, treden roestvlekken op die ervoor zorgen dat de onderkant van het blad minder sierlijk is.

Bij steeneik zie je zowel de rode bolletjes als de roeste vlekjes.

• Kleine droge puntjes op het blad van de steeneik

Naast galmijten bestaan er ook galwespjes en galmuggen. De esthetische impact van deze organismen is veel minder en in veel gevallen zijn ze nuttig in de strijd tegen bladluizen in de tuin.

Aroldiola Quercus en Arnoldiola libera (kleine droge puntjes op steeneik blad) zijn galmuggen.

• Indrogende topjes en roze galletjes

Deze verschijnselen komen vooral voor op moseik (Quercus cerris), de fraineteik (Quercus frainetto), de donseik (Quercus pubescens), de zomereik (Quercus robur) en ook de wintereik (Quercus petrea).

Bij de steeneik komt deze aantasting zelden voor. Net zoals Contarinia quercina (eikenbladgalmug), die ook mooie galletjes vormen.

• Bruine gangen in het blad en blaasjes in het bladvlies

Zie je bruine gangen of blaasjes in het steeneik blad? Dit is het werk van nachtvlinders. 

Meestal gaat het over de bescheiden steeneikmineermot (Ectoedemia heringella) Dit is een dwergmineermot die gangen maakt op het blad tussen het bladvlies. 

Ook de inheemse veelvraatvouwmot (Phyllonorycter messaniella) is aanwezig op de steeneik en maakt iets meer zichtbare bladschade.

• Bladluis op steeneik

Net zoals bijna alle loofbomen ontsnapt ook de steeneik niet aan de bladluis. Toch heeft Quercus ilex er enkel last van in een bepaalde periode. Dit is vooral als de boom verse nieuwe scheutjes maakt (mei – juni) en dit samenvalt met de ideale weersomstandigheden.

• Zwarte aanslag op het blad

Zwarte aanslag op het steeneik blad is in de meeste gevallen een secundaire aantasting van een schimmel die zich ontwikkelt op de zoete uitscheiding van de luisjes.

Je voorkomt dit best door in het voorjaar een luisaantasting te vermijden. Door uitzonderlijk lange vochtige omstandigheden kan deze aanslag zich ook vormen op het oude blad. Maar dan nog kan het nauwelijks kwaad. 

De boom zal deze bladeren afstoten en nieuwe vormen.

• Mieren op de stam en in de kruin van de steeneik

Mieren op de steeneik doen geen enkele schade. Het is wel een indicatie dat er zich hoogstwaarschijnlijk luisjes bevinden in de kruin. Zoek vooral op de toppen en de onderkant van de jonge bladeren.

Wat te doen tegen organismen op steeneik?

Tref je organismen aan op je steeneiken, dan hoef je je vooral geen zorgen te maken. De steeneik heeft hier net als de zomereik nauwelijks last van. Meestal is er ook geen overlast voor de mens, tenzij misschien op esthetisch vlak.

Wat kan helpen?

• Niks doen: als de organismen jou niet storen en de boom er geen last van ondervindt, wacht dan gewoon af en hou het in de gaten. De kans is groot dat het evenwicht volgend seizoen is hersteld.
  
  
• Selectief snoeien: als er (te) veel organismen zijn of je ziet ze liever niet, kan je de steeneik een selectieve snoeibeurt geven. Uiteraard alleen als de periode het toelaat, maar een lichte snoei om een lokale aantasting in te perken kan op elk moment. Snoei dan heel eenvoudig de aangetaste scheuten weg.
  
  
• Bestrijden: hoewel de meeste van deze organismen eenvoudig te bestrijden zijn, raden wij dit niet direct aan, zeker niet met ingrijpende bestrijdingsmiddelen. De steeneik heeft immers een zeer rijk ondergronds bodemleven en kan alle bovengrondse gasten en het leven in de brouwerij pas bedienen als dit ondergronds in evenwicht blijft.

Biologische bestrijdingstips

Ik begrijp dat deze organismen soms een doorn in het oog zijn … en in dat geval raad ik aan ze biologisch te bestrijden. Hoe? 

• Sommige beestjes kan je heel eenvoudig wegspuiten met water. Bij bladluizen doe je dit bijvoorbeeld al vroeg op het voorjaar, wanneer ze net actief worden.
  
  
• Mijten krijg je helaas niet weg met water. Die behandel je best met een bij voorkeur biologisch acaricide. Mijten worden actief bij temperaturen rond 20 graden.

Bruine bladeren & bladverlies bij steeneik

Heeft je steeneik last van bruine bladeren en/of bladverlies? Opnieuw spreken we niet over steeneik ziektes, maar er is wel degelijk iets aan de hand. 

Check eerst of de stam van de steeneik geen grove beschadigingen heeft opgelopen. Is dit niet het geval? Kijk dan goed naar de kleurschakering van de bladeren:

• Grijsbruine bladeren op korte tijd?

Als een steeneik op slechts enkele weken tijd veel grijsbruine bladeren krijgt, is de boom in snelheid genomen door droogte of vergiftiging (bv: te veel meststof, uitspoelende cement of plantengif).

In de meeste gevallen gaat het om een droogteprobleem. Dan is het in een korte periode veel te droog geweest, veelal kort na de aanplant van de steeneik, als de wortels nog niet genoeg buffer hebben.

De oplossing? Helaas valt hier weinig aan te doen, behalve alerter zijn in de toekomst. Bij grote droogte heeft elke plant water nodig. Twijfel je? Contacteer ons met een foto van de situatie.

• Goudgeelbruine bladeren?

Verschijnen er goudgeelbruine bladeren aan de steeneik die daarna afvallen? Dan is de boom zichzelf in evenwicht aan het brengen. Geen steeneik ziekte, maar juist een gezond signaal.

Want als een boom in de problemen komt, neemt hij vaak zelf actie door blaadjes af te stoten. Zodra je dit vaststelt, hoef je niets speciaals te doen. 

Opgelet: ga de steeneik niet gigantisch veel water geven, want anders stoor je hem in het herstellen van zijn balans. Laat de natuur zichzelf maar helen.

• Gele bladeren in de lente?

Zien de bladeren van de steeneik eerder geel dan bruin en vallen ze af in de lente? Dan heeft de boom waarschijnlijk een heel sombere winter gekend met weinig licht. 

In de lente stoot de steeneik deze blaadjes af, terwijl hij ondertussen nieuwe blaadjes krijgt. Dus opnieuw geen zorgen, dit is geen ziekte op de steeneik maar een slimme vervangingsoperatie.

• Roodbruine bladscheuten?

Soms krijgen we een bezorgde mail over roodbruine bladscheuten bij de steeneik. Maar ook dit fenomeen valt natuurlijk te verklaren en kan helemaal geen kwaad.

Als steeneik bladeren uitschieten, zijn ze namelijk nog klein en gevoelig. De chlorofyl of het bladgroen laat zich dan minder zien. De anthocyanen in het blad zijn meer bestand tegen de zon en zorgen voor de rode kleur.

Meer weten over steeneiken, heb je een aanvulling of wens je een adviesgesprek op maat? Je bent welkom voor een bezoek of een samenwerking. Boek hieronder je afspraak.